ระบบการติดตามราคายามี 2 แบบ คือ ระบบการติดตามราคายาที่เน้นการรายงานราคายา แต่ละรายการ หรือตามกลุ่มยาที่สนใจ ซึ่งในประเทศไทย มีการติดตามราคาจัดซื้อยา โรงพยาบาลใน สังกัดกระทรวงสาธารณสุข โดยใช้ระบบการรายงานแบบสมัครใจส่งให้ศูนย์ข้อมูลข่าวสารด้าน เวชภัณฑ์ (Drug and Medical Supply Information Center, DMSIC) และระบบการติดตาม แนวโน้มราคายาโดยการสร้างดัชนีราคา จากรายการยาที่จำเพาะที่เลือกมาในตะกร้ายาเพื่อติดตาม ค่าเฉลี่ยการเปลี่ยนแปลงราคายาในภาพรวม ซึ่งการจัดทำดัชนีราคายาซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของดัชนีราคา ผู้บริโภคโดยสำนักดัชนีเศรษฐกิจการค้า ยาเป็นเพียงส่วนหนึ่งในหมวดการตรวจรักษาและบริการส่วน บุคคล และยาที่ทำการติดตามเป็นรายการยาที่จำหน่ายในร้านยา ในขณะที่ปัจจุบันส่วนแบ่งของตลาด ยาที่เป็นโรงพยาบาลมีมูลค่ามากกว่าร้อยละ 70 ของตลาดยาทั้งหมด การศึกษาครั้งนี้พัฒนาดัชนีราคาผู้ให้บริการสุขภาพสำหรับโรงพยาบาลภาครัฐโดยมุ่งเน้นการ ใช้ประโยชน์จากฐานข้อมูลที่มีอยู่แล้ว ทั้งจากฐานข้อมูลผู้ป่วยนอก 18 แฟ้มมาตรฐาน 8 จังหวัดทำร่อง ของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ปีงบประมาณ 2553 มาใช้ในการจัดทำน้ำหนักดัชนี และ ใช้ข้อมูลราคาจัดซื้อยาทุกรายการย้อนหลัง ซึ่งรวมส่วนลด ส่วนแถมแล้ว ในช่วงปีงบประมาณ 2553- 2555 ของโรงพยาบาลในสังกัดกระทรวงสาธารณสุข 30 แห่งที่สมัครใจเข้าร่วมการศึกษามาใช้ในการ ติดตามดัชนีราคายา โดยโครงสร้างตะกร้ายาในการจัดทำดัชนีใช้ตาม ATC group จากการติดตามดัชนีราคายาในการศึกษาครั้งนี้พบว่า พบว่าดัชนีราคายาเฉลี่ยในช่วงปี 2554 มีการปรับตัวลดลงจากดัชนีในปีฐาน (ปี 2553) โดยลดลงประมาณร้อยละ 4.27 แสดงให้เห็นว่า ภาพรวมราคายาลดลง สำหรับการเปลี่ยนแปลงของดัชนีราคาแต่ละ ATC group พบว่า ATC group ที่มีการเปลี่ยนแปลงของดัชนีราคามากที่สุดคือ group R (ยาระบบทางเดินหายใจ) โดยดัชนีเท่ากับ 85.6 ในเดือนธันวาคม ปี 2554 เมื่อเปรียบเทียบกับปีฐาน ส่วน ATC group ที่มีการเปลี่ยนแปลง ของดัชนีน้อยที่สุดคือ group N (ยาระบบประสาท) โดยดัชนีเท่ากับ 97.87 ในเดือนธันวาคม ปี 2554 ข้อจำกัดที่สำคัญคือการจัดทำน้ำหนักในการศึกษาครั้งนี้สะท้อนถึงยาผู้ป่วยนอก โรงพยาบาล ศูนย์/ ทั่วไป/ ชุมชน ในต่างจังหวัด ภายใต้สังกัดกระทรวงสาธารณสุข เป็นหลัก ทั้งนี้ในอนาคตอาจมี การจัดทำดัชนีราคายาสำหรับส่วนอื่นๆ เช่น ผู้ป่วยใน ร้านยา โรงพยาบาลสังกัดอื่น การจัดทำน้ำหนักดัชนีราคายาในอนาคตอาจใช้ข้อมูลมากกว่า 1 แหล่ง เช่น ใช้ข้อมูลของ อย ร่วมกับข้อมูล OP 18 แฟ้มมาตรฐาน ควรมีการคำนวณน้ำหนักดัชนีแยกระหว่างโรงพยาบาลระดับ ต่างๆ และจัดทำดัชนีในลักษณะที่สามารถเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างกองทุนประกันสุขภาพได้ สำหรับยาที่มีราคาซื้อแตกต่างกันระหว่างกองทุน ทั้งนี้ควรศึกษาการเปลี่ยนแปลงมาตรการในการ ควบคุมราคายาของแต่ละกองทุน และมาตรการควบคุมราคายาของประเทศไปควบคู่ด้วย เนื่องจาก มาตรการต่างๆจะมีผลต่อราคายาและดัชนีราคายา ในการดำเนินงานเรื่องการติดตามราคาและการจัดทำดัชนีราคายาของประเทศในระยะยาว ควรมีหน่วยงานหลักที่ทำหน้าที่ดังกล่าว ดังนั้นจึงควรมีการศึกษาความเป็นไปได้ในการมีหน่วยงาน ทรัพยากร รวมถึงกลไกในการติดตามราคายาและการจัดทำดัชนีราคายา

สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข