วิทยานิพนธ์ (อ.ด.)--จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2555

การศึกษานี้มีจุดประสงค์เพื่อรวบรวมและวิเคราะห์วาทกรรมการเดินทางในกวีนิพนธ์ฉือราชวงศ์ซ่ง และศึกษาบริบททางสังคม วัฒนธรรมและความเชื่อสมัยราชวงศ์ซ่ง ในวัฒนธรรมจีน การเดินทางเป็นกิจกรรมซึ่งถือเป็นกระบวนการหนึ่งของการดำเนินชีวิตและเป็นรูปแบบการจำลองการดำเนินชีวิตมนุษย์ จุดหมายปลายทางของการเดินทางคือเป้าหมายสูงสุดของชีวิต ในกวีนิพนธ์ฉือราชวงศ์ซ่งพบว่า การเดินทางประกอบไปด้วยวาทกรรมหลัก 3 ชุด ได้แก่ วาทกรรมการเดินทางคือวิถีสู่อุดมการณ์ชีวิต วาทกรรมการเดินทางคือการกลับคืนสู่ธรรมชาติ และการเดินทางคือการหลุดพ้น วาทกรรมการเดินทางคือวิถีสู่อุดมการณ์ชีวิต เป็นวาทกรรมที่สัมพันธ์กับแนวคิดปรัชญาขงจื๊อที่สร้างขึ้นเพื่อรับใช้อุดมการณ์ทางการเมืองและการจัดระเบียบสังคม โดยมีเป้าหมายสูงสุดในการเป็นจริยบุคคลและความสงบสันติในสังคมภายใต้ความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ ขณะที่วาทกรรมการเดินทางคือการกลับคืนสู่ธรรมชาติสร้างขึ้นเพื่อตอบโต้วาทกรรมชุดแรก เป็นวาทกรรมที่สัมพันธ์กับแนวคิดปรัชญาเต๋า ให้ความสำคัญต่อการกลมกลืนกับธรรมชาติและการใช้ชีวิตเรียบง่าย โดยเฉพาะการให้คุณค่าต่อความเป็นปัจเจกบุคคลและอิสรภาพแห่งการดำเนินชีวิต เป้าหมายสูงสุดคือการเป็นอริยบุคคลและการรวมเป็นหนึ่งเดียวกับธรรมชาติ ส่วนวาทกรรมการเดินทางคือการหลุดพ้นเป็นวาทกรรมทางเลือกที่สัมพันธ์กับพุทธปรัชญา ไม่ได้มุ่งเน้นการเดินทางทางกายภาพ หากแต่ให้ความสำคัญกับการฝึกจิตให้เป็นผู้ตื่นจากอวิชชาเพื่อไปสู่การเป็นพุทธะ โดยมีเป้าหมายสูงสุดคือการดับทุกข์และการเบิกบานแช่มชื่นในทุกที่ กล่าวได้ว่าเมื่อหลุดพ้นจากความทุกข์แล้วก็คือการยุติการเดินทาง อย่างไรก็ตาม จากบริบททางสังคมสมัยราชวงศ์ซ่งที่มีการนำปรัชญาขงจื๊อ เต๋าและพุทธมาหลอมรวมก่อกำเนิดเป็นแนวคิดใหม่คือขงจื๊อใหม่ ทำให้วาทกรรมที่ปรากฏในกวีนิพนธ์ฉือมีทั้งการตอบโต้และผสมผสานของวาทกรรมชุดต่างๆได้อย่างลงตัว เป็นเอกลักษณ์สำคัญของกวีนิพนธ์และวรรณคดีสมัยราชวงศ์ซ่งและยังส่งอิทธิพลต่อวรรณกรรมยุคต่อมาของจีนจนถึงปัจจุบัน