วิทยานิพนธ์ (สถ.ม.)--จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2549

ศึกษาลักษณะทางกายภาพ เศรษฐกิจและสังคม ของพื้นที่ย่านถนนข้าวสารในส่วนของพื้นที่โล่งว่างที่ใช้เพื่อการพาณิชย์ โดยทำการประมวลลักษณะทางกายภาพในเชิงสัณฐานของพื้นที่โล่งว่างเพื่อการพาณิชย์ต่างๆ และการศึกษาภาคสนามในรายละเอียดของรูปแบบกิจกรรม/การใช้พื้นที่ของคนเดินเท้า เพื่อวิเคราะห์ศักยภาพ และปัญหาของพื้นที่ และสรุปเป็นแนวทางพัฒนาด้านกายภาพของพื้นที่โล่งว่างเพื่อการพาณิชย์ภายในย่านฯ ต่อไป ผลการศึกษาพบว่า ถึงแม้ว่าพื้นที่โล่งว่างภายในย่านฯ จะมีความซับซ้อนและเป็นระบบที่เข้าใจยาก และมีการใช้งานแตกต่างกันไปตามตำแหน่งที่ตั้งพื้นที่ฯ ภายในย่านฯ แต่ก็สามารถถูกจัดหมวดหมู่ตามลักษณะเชิงสัณฐานทางกายภาพต่างๆ ทั้งลักษณะสัญจรเข้าถึง / ลักษณะการปิดล้อมของอาคาร / ลักษณะการเปลี่ยนระดับพื้นที่ภายใน ตลอดจนลักษณะสามมิติของพื้นที่ โดยลักษณะทางกายภาพที่แตกต่างหลากหลายของแต่ละพื้นที่เหล่านี้ พบว่าส่งผลโดยตรงต่อปรูปแบบการใช้พื้นที่ของคนเดินเท้าในพื้นที่โล่งว่างต่างๆ เหล่านั้นจากการศึกษาภาคสนาม ทั้งอัตราการสัญจรเพื่อผ่านและเข้าถึง การเลือกเส้นทางนิยมสัญจร และการจับจองพื้นที่เพื่อทำกิจกรรม นอกจากนี้ ลักษณะหลากหลายทางกายภาพนั้น ยังส่งผลถึงประเภท เวลา และกิจกรรมของผู้เข้าใช้พื้นที่ซึ่งเป็นคนเดินเท้าด้วย ทำให้พื้นที่โล่งว่างเพื่อการพาณิชย์ในบางบริเวณเป็นพื้นที่ที่มีชีวิตชีวากล่าวคือ มีผู้เข้าใช้อย่างหลากหลายประเภท หลากหลายเวลา และมีวัตถุประสงค์ของการใช้อย่างหลายหลายในขณะที่บางพื้นที่เป็นบริเวณที่ "เงียบ" กว่า กล่าวคือมีผู้เข้าใช้เพียงประเภทเดียว เฉพาะบางช่วงเวลา และทำกิจกรรมประเภทเดียวเท่านั้น จากผลการวิเคราะห์ดังกล่าว ทำให้สามารถสรุปตรรกะทางกายภาพบางประการของพื้นที่โล่งว่างเพื่อการพาณิชย์ที่มีชีวิตชีวา เพื่อนำมาเป็นแนวทางในการพัฒนาปรับปรุงพื้นที่อื่นๆ ที่ยังไม่ประสบความสำเร็จให้ดีขึ้นได้ เพื่อยังประโยชน์สูงสุดในแง่ของการพาณิชยกรรม ในขณะที่มีความสมดุลกับการใช้พื้นที่ของชุมชนเก่าโดยรอบ โดยนำเสนอในรูปของแบบการพัฒนาปรับปรุงทางกายภาพของย่านถนนข้าวสารในภาพรวม และพื้นที่โล่งว่าง 8 พื้นที่ที่เลือกมาเป็นกรณีตัวอย่างในระดับย่อย สุดท้าย การศึกษาได้เสนอแนวทางการนำไปปฏิบัติลำดับการพัฒนาพื้นที่ ตลอดจนข้อเสนอแนะไปในประเด็นต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง เพื่อใช้เป็นแนวทางพัฒนาทางกายภาพที่สามารถประยุกต์ใช้กับพื้นที่อื่นที่ใกล้เคียงต่อไป