วิทยานิพนธ์ (อ.ม.)--จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2541

การศึกษานี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษากลไกทางภาษาในการตอบคำถามของนักการเมืองเมื่อให้สัมภาษณ์สื่อมวลชน ข้อมูลในการวิเคราะห์เป็นบทสัมภาษณ์นักการเมืองไทยในสถานการณ์การสัมภาษณ์แบบเฉพาะหน้า 10 บท และแบบจัดเตรียม 10 บท งานวิจัยนี้แสดงให้เห็นองค์ประกอบพื้นฐานของการสัมภาษณ์นักการเมือง คือ การถามและการตอบที่มีลักษณะเป็นคู่ถ้อยคำในการสนทนา 2 ชนิด คือ แบบกระชับและแบบยืดเยื้อ ผลของการวิเคราะห์แสดงให้เห็นว่า คู่ถ้อยคำถาม-ตอบแบบกระชับมีจำนวนมากที่สุดในทั้งสองสถานการณ์ของการสัมภาษณ์ ในการศึกษาลักษณะการถามของผู้สื่อข่าวได้พบว่า มีทั้งการถามด้วยรูปประโยคคำถามและด้วยรูปประโยคบอกเล่า ในการศึกษาการตอบคำถามได้พบการตอบคำถาม 3 รูปแบบ คือ การตอบแบบเข้าเรื่องตรงประเด็น การตอบแบบเข้าเรื่องเลี่ยงประเด็น และการตอบแบบนอกเรื่องในการตอบคำถามทุกรูปแบบ นักการเมืองใช้กลวิธีการกลบเกลื่อนที่ละเมิดหลักการความร่วมมือในการสนทนาทั้ง 4 ประเภท คือ การกลบเกลื่อนด้วยการละเมิดเงื่อนไขเชิงคุณภาพ เชิงปริมาณ เชิงควาามสอดคล้อง และเชิงรูปแบบ ในภาพรวมของการวิเคราะห์ได้พบว่า สถานการณ์การสัมภาษณ์มีอิทธิพลต่อลักษณะของการสัมภาษณ์เพียงเรื่องเดียว คือ รูปแบบของการตอบคำถาม ในสถานการณ์แบบเฉพาะหน้านักการเมืองตอบคำถามแบบเลี่ยงประเด็นมากกว่าในสถานการณ์แบบจัดเตรียม