วิทยานิพนธ์ (ค.ด.)--จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2546

พัฒนาพรหมวิหาร 4 ของนักศึกษาวิชาชีพครู ตามแนวพุทธร่วมกับการเรียนรู้ด้วยตนเอง โดยการสร้างแบบฝึกอบรมพรหมวิหาร 4 และศึกษาผลของการฝึกอบรม ซึ่งมีขั้นตอนคือ 1) ศึกษาค้นคว้าเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับคุณธรรมและจริยธรรมด้านพรหมวิหาร 4 การพัฒนามนุษย์ตามแนวพุทธและการเรียนรู้ด้วยตนเอง แล้วนำมาสร้างกรอบแนวคิดและขั้นตอนในการพัฒนาพรหมวิหาร 4 2) นำกรอบแนวคิดและขั้นตอนในข้อ 1 ไปสัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิทางพุทธศาสนา จำนวน 11 ท่าน เกี่ยวกับแนวทางในการพัฒนาพรหมวิหาร 4 ตลอดจนแนวทางในการสร้างแบบวัดพรหมวิหาร 4 3) พัฒนาแบบวัดพรหมวิหาร 4 และแบบสังเกตเพื่อประเมินพฤติกรรมของการมีพรหมวิหาร 4 แล้วจึงนำไปทดลองใช้กับนักศึกษาวิชาชีพครู 4) พัฒนาแบบฝึกอบรมพรหมวิหาร 4 ตามคำแนะนำของผู้ทรงคุณวุฒิทางพุทธศาสนา โดยประกอบด้วย 8 กิจกรรม คือ 4.1) กิจกรรมการสร้างศรัทธา 4.2) กิจกรรมการเรียนรู้และการฝึกคิดแบบโยนิโสมนสิการ 4.3) กิจกรรมการเรียนรู้และการฝึกรักษาศีล ฝึกสติ สมาธิและศึกษาเอกสารเกี่ยวกับพรหมวิหาร 4 รวมทั้งคุณธรรมที่เกี่ยวข้องด้วย 4.4) กิจกรรมการเรียนรู้ด้วยตนเอง 4.5)กิจกรรมการเรียนรู้เกี่ยวกับโทษของความโกรธและอานิสงส์ของความเมตตากรุณา และการฝึกพัฒนาคุณธรรมด้านเมตตากรุณา 4.6) กิจกรรมการเรียนรู้และการฝึกพัฒนาคุณธรรมด้านมุทิตา 4.7) กิจกรรมการเรียนรู้และการฝึกพัฒนาคุณธรรมด้านอุเบกขา 4.8) กิจกรรมการเข้าค่ายพัฒนาคุณธรรมพรหมวิหาร 4 แบบเข้มต่อเนื่อง 7 คืน 8 วัน และ 5) นำแบบฝึกอบรมพรหมวิหาร 4 ไปทดลองใช้กับนักศึกษาวิชาชีพครู เป็นเวลาประมาณ 2 เดือน 7 วัน ผลการวิจัยพบว่า 1. นักศึกษาวิชาชีพครูที่ได้รับการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาพรหมวิหาร 4 ตามแนวพุทธร่วมกับการเรียนรู้ด้วยตนเอง มีคะแนนการพัฒนาพรหมวิหาร 4 โดยรวมทุกด้านสูงกว่านักศึกษาวิชาชีพครู ที่ไม่ได้รับการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาพรหมวิหาร 4 ตามแนวพุทธร่วมกับการเรียนรู้ด้วยตนเองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 2. นักศึกษาวิชาชีพครูที่ได้รับการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาพรหมวิหาร 4 ตามแนวพุทธร่วมกับการเรียนรู้ด้วยตนเอง มีคะแนนการพัฒนาพรหมวิหาร 4 ในส่วนย่อยแต่ละด้านคือ ด้านความเมตตา กรุณา มุทิตาและอุเบกขา สูงกว่านักศึกษาวิชาชีพครูที่ไม่ได้รับการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาพรหมวิหาร 4 ตามแนวพุทธร่วมกับการเรียนรู้ด้วยตนเองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 2.นักศึกษาวิชาชีพครูที่ได้รับการฝึกอบรมพัฒนาพรหมวิหาร 4 ตามแนวพุทธร่วมกับการเรียนรู้ด้วยตนเองมีคะแนนการพัฒนาพรหมวิหาร 4 ในส่วนย่อยแต่ละด้าน คือ ด้านเมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกขา สูงกว่านัก ศึกษาวิชาชีพครูที่ได้รับการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาพรหมวิหาร 4 ตามแนวพุทธร่วมกับการเรียนรู้ด้วยตนเองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 3.ตัวแปรผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสะสม (GPA) และดัวแปรวิธีฝึกอบรมไม่มีปฏิสัมพันธ์ทำให้คะแนนพรหมวิหาร 4 โดยรวมทุกด้านและโดยส่วนย่อยแต่ละด้านคือด้านมุทิตา และด้านอุเบกขาของนักศึกษาวิชาชีพครูแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 แต่ตัวแปรอิสระทั้ง 2 ตัวแปร (GPA และวิธีการฝึกอบรม)นั้นมีปฏิสัมพันธ์ทำให้คะแนนด้านความเมตตาและกรุณา มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 4. นักศึกษาวิชาชีพครูที่มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสะสม (GPA) สูง ปานกลาง และต่ำ เมื่อได้รับการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาพรหมวิหาร 4 แล้วมีคะแนนการพัฒนาพรหมวิหาร 4 โดยรวมทุกด้านและโดยส่วนย่อยแต่ละด้านไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05