วิทยานิพนธ์ (ร.ม.)--จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2529

รัฐธรรมนูญนั้น นอกจากจะเป็นกฎหมายสูงสุดที่ใช้ในการปกครองประเทศแล้ว ยังเป็นภาพสะท้อนของปรัชญา อุดมการณ์ และแนวความคิดทางการเมืองของรัฐนั้นอีกด้วย ทั้งนี้เป็นการแสดงออกมาจากผู้มีสิทธิมีเสียงในการร่าง และจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับนั้น ๆ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มุ่งที่จะศึกษาถึงกระบวนการในการคุ้มครองมิให้สิทธิ และเสรีภาพของประชาชนที่รัฐรับรอง โดยบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ ถูกละเมิดโดยกฎหมายทั่ว ๆ ไป ซึ่งกระบวนการนี้ก็คือ การควบคุมไม่ให้กฎหมายขัดรัฐธรรมนูญนั่นเอง จากแนวความคิดที่ว่า รัฐธรรมนูญในลักษณะหนึ่งแล้วเป็นเสมือนข้อตกลงที่รัฐมีต่อปัจเจกชนว่าสิทธิ และเสรีภาพใดบ้างที่รัฐรับรอง และมิอาจล่วงละเมิดได้ จึงจำเป็นต้องมีกระบวนการในทางปฏิบัติเพื่อให้บรรลุผลดังกล่าว ผลจากการศึกษาพบว่า แม้องค์กรที่ทำหน้าที่ควบคุมไม่ให้กฎหมายขัดรัฐธรรมนูญ ไม่ว่าจะเป็นคณะตุลาการรัฐธรรมนูญ หรือศาลยุติธรรมจะสามารถคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญได้ก็ตาม แต่เนื่องจากระบบที่ใช้ในประเทศไทย เป็นระบบต่อสู้ป้องกันบุคคลจะร้องเรียนว่ากฎหมายใดขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญได้ก็ต่อเมื่อกฎหมายนั้น ๆ จะนำมาใช้บังคับแก่กรณีตนในชั้นศาล ซึ่งผู้นั้นจะต้องเสี่ยงภัย หากว่าองค์กรที่ทำหน้าที่พิจารณาไม่เห็นว่ากฎหมายนั้นขัดต่อรัฐธรรมนูญ ผู้นั้นก็ย่อมได้รับผลร้ายจากกฎหมายดังกล่าว ดังนั้นข้อเสนอแนะในทางวิชาการที่มีต่อระบบการควบคุมไม่ให้กฎหมายขัดรัฐธรรมนูญในประเทศไทยก็คือ เปลี่ยนไปใช้ระบบกล่าวหา และจัดรูปแบบองค์กรที่ทำหน้าที่ควบคุมขึ้นใหม่ในรูปแบบของศาลรัฐธรรมนูญ