วิทยานิพนธ์ (วท.ม.)--จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2542

การศึกษาครั้งนี้ เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาแบบตัดขวาง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมสุขภาพและศึกษาความสัมพันธ์ระหว่งคุณลักษณะด้านประชากร และปัจจัยด้านความรู้ การรับรู้ กับพฤติกรรมสุขภาพ ของประชาชนในชุมชนแออัด เขตบางรัก กรุงเทพมหานคร โดยอาศัยกรอบแนวคิดจาก Precede-proceed Model ของกรีนและกรูเธอร์ ทำการเลือกชุมชนตัวอย่างแบบง่าย 5 ชุมชน จากชุมชนแออัด 16 ชุมชนในเขตบางรัก และสุ่มตัวอย่างประชากรแบบเป็นระบบจากชุมชนตัวอย่าง จำนวน 400 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ตามแบบสอบถามที่สร้างขึ้น วิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนาด้วยค่าสถิติร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน วิเคราะห์ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมสุขภาพ ด้วยสถิติไคสแคว์ สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์แบบสเปียร์แทน Mann-Whitney U test และ Kruskal-Wallis H test ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างมีคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมสุขภาพในระดับปานกลาง เมื่อแยกวิเคราะห์เป็นรายด้านพบว่า พฤติกรรมสุขภาพที่มีคะแนนเฉลี่ยในระดับดีมาก คือ การไม่ดื่มสุราหรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ พฤติกรรมสุขภาพในระดับดี ได้แก่ การบริโภคอาหาร การไม่สูบบุหรี่ และการจัดการกับความเครียด ส่วนพฤติกรรมสุขภาพที่มีระดับไม่เหมาะสม ได้แก่ การออกกำลังกายและการตรวจสุขภาพประจำปี ในด้านปัจจัยด้านความรู้-การรับรู้ ได้แก่ ความรู้ เจตคติ ค่านิยม ความเชื่อและการรับรู้ พบว่า มีคะแนนเฉลี่ยอยู่ในระดับปานกลางทั้ง 4 ปัจจัย คุณลักษณะด้านประชากร ที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมสุขภาพได้แก่ อาชีพ รายได้ครอบครัว และศาสนา (p<.05) ปัจจัยด้านความรู้-การรับรู้ ที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมสุขภาพอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p = .000) ได้แก่ ค่านิยมทางสุขภาพ โดยมีความสัมพันธ์ในทิศทางเดียวกัน ความสัมพันธ์อยู่ในระดับปานกลาง (rs = 0.612) ความรู้ และเจตคติ มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมสุขภาพ (p = .001, .038) ในทิศทางตรงข้ามกัน ความสัมพันธ์อยู่ในระดับต่ำ (rs = -0.159, -0.104) ส่วนปัจจัยด้านความเชื่อและการรับรู้ มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมสุขภาพ อย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ (p = .150) จากผลการวิจัย ควรมีกิจกรรมการดำเนินงานส่งเสริมให้ประชาชนในชุมชนแออัดมีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพด้านการออกกำลังกาย และการตรวจสุขภาพประจำปี มีโครงการพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพโดยคำนึงถึงความแตกต่างของอาชีพ รายได้ครอบครัว และศาสนา และมีการสร้างเสริมค่านิยมทางสุขภาพที่ถูกต้องให้กับประชาชน เพื่อให้มีพฤติกรรมสุขภาพที่เหมาะสมต่อไป