วิทยานิพนธ์ (มน.ม.)--จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2543

การศึกษาบทบาทของครอบครัวไทยเชื้อสายจีนในการอบรมเลี้ยงดูบุตร : กระบวนการการผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรมชุมชนคลองคูเมืองเดิมสามแพร่ง มีวัตถุประสงค์ คือ (1) เพื่อศึกษาบทบาทของครอบครัวไทยเชื้อสายจีน ในการอบรมเลี้ยงดูบุตรว่ามีผลทำให้เกิดการผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรมเข้ากับสังคมไทย (2) เพื่อศึกษาค่านิยม และทัศนคติที่สำคัญของครอบครัวไทยเชื้อสายจีนในการอบรมเลี้ยงดูบุตร การวิจัยครั้งนี้ใช้วิธีการศึกษาในแนวมานุษยวิทยา โดยเก็บข้อมูลการศึกษาบทบาทของครอบครัวไทยเชื้อสายจีน โดยไม่จำกัดว่าจะต้องเป็นครอบครัวเดี่ยวหรือครอบครัวขยาย แต่จะจำกัดขอบเขตของการวิจัยเฉพาะเรื่อง กระบวนการอบรมเลี้ยงดูบุตรที่มีผลทำให้เกิดการผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรม ของครอบครัวไทยเชื้อสายจีนจำนวน 8 ครอบครัว ใช้เทคนิคการสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วมและการสัมภาษณ์ประวัติครอบครัวเป็นหลัก ผลการศึกษามีดังนี้ บทบาทของครอบครัวไทยเชื้อสายจีนในการอบรมเลี้ยงดูบุตรคลายความเข้มงวดลงให้อิสระกับลูกมากขึ้น รวมถึงกระบวนการอบรมถึงทัศนคติที่สำคัญของครอบครัว และการผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรม ที่มีผลถึงการยอมรับในการประพฤติปฏิบัติตามวัฒนธรรม และประเพณีที่สำคัญบางอย่างของชนทั้งสองกลุ่มจึงเป็นตัวอย่างชี้ให้เห็นว่า การผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรมมีการรับและการให้ระหว่างวัฒนธรรมค่อนข้างสูง การอบรมเลี้ยงดูบุตรภายในครอบครัว ที่ลดความเข้มงวดลง การศึกษา การคบเพื่อน และยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงไปเป็นสังคมข่าวสารข้อมูล รวมทั้งการเห็นพ้องต้องกันในเรื่องการพัฒนาประเทศ ทำให้มีการผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรม มีการธำรงไว้ซึ่งเอกลักษณ์วัฒนธรรมจีนที่พ่อแม่ถ่ายทอดไว้ให้ เช่น การไหว้เจ้า การไปศาลเจ้า การเซ่นไหว้บรรพบุรุษ การคงอยู่ของลักษณะวัฒนธรรมบางประการของลูกหลานจีนในเมืองไทย ก็เพื่อแสดงความเคารพความกตัญญูต่อบรรพบุรุษที่เข้ามาเมืองไทยแต่แรกเริ่ม เป็นการคงไว้ซึ่งความเป็นชาติพันธุ์จีนในระดับหนึ่ง ตรงตามสมมติฐานที่ตั้งไว้ดังนี้ สมมติฐานข้อที่ 1 การอบรมเลี้ยงดูบุตรภายในครอบครัวไทยเชื้อสายจีน บิดา-มารดา เป็นผู้มีบทบาทสำคัญ ในการถ่ายทอดค่านิยม ทัศนคติให้กับบุตรหลาน ซึ่งเป็นผลมาจากการได้รับการอบรมมาจากบรรพบุรุษรุ่นปู่ย่า ตายาย (อากง-อาม่า) สมมติฐานข้อที่ 2 การอบรมเลี้ยงดูบุตร ของครอบครัวไทยเชื้อสายจีน รุ่นอายุที่ 2-3 มีค่านิยมที่เปลี่ยนไปมิได้เข้มงวด เคร่งครัด เหมือนในอดีตที่ผ่านมา จึงมีผลต่อการยอมรับและกลายเป็นไทยมากขึ้น สมมติฐานข้อที่ 3 คนไทยเชื้อสายจีนรุ่นใหม่แม้จะมีโลกทัศน์ที่เปลี่ยนแปลงไปกลายเป็นไทยมากขึ้น แต่คงไว้ซึ่งวัฒนธรรมและการปฏิบัติธรรมเนียมประเพณีจีนบางอย่างที่ครอบครัวถือปฏิบัติด้วยดีเสมอมา