วิทยานิพนธ์ (น.ม.)--จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2543

โบราณวัตถุเป็นสมบัติทางวัฒนธรรมที่สำคัญมีคุณค่าของชาติ เป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์อันแสดงให้เห็นถึงความเป็นไปในอดีตในด้านต่างๆ เป็นสิ่งที่สะท้อนให้เห็นถึงเกียรติและความภาคภูมิใจของคนในชาติ และยังก่อประโยชน์ทางเศรษฐกิจด้วยการที่รัฐเข้ามาจัดการกับโบราณวัตถุให้เป็นธุรกิจอย่างหนึ่ง คือ การท่องเที่ยว วัฒนธรรมสามารถทำรายได้ให้แก่ประเทศที่มีสมบัติทางวัฒนธรรมดังกล่าว ประเด็นปัญหาหลักเกี่ยวกับเรื่องนี้ก็คือ มีการลักลอบค้าและส่งออกซึ่งโบราณวัตถุกันอย่างมากภายใต้บังคับของกฎหมายที่มีอยู่ในปัจจุบัน การค้าโบราณวัตถุโดยทั่วไปนั้นทำได้ ตราบใดที่จดทะเบียนขออนุญาตทำการค้าและเสียค่าธรรมเนียมต่อใบอนุญาตเป็นรายปี โดยที่กฎหมายในกลไกประการหนึ่งในการควบคุมความประพฤติของมนุษย์ จึงสามารถนำมาใช้เป็นมาตรการในการแก้ปัญหาต่างๆ ของสังคมได้ กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมปัองกันและปราบปรามการลักลอบค้าโบราณวัตถุมีกำหนดไว้ในพระราชบัญญัติโบราณสถาน โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พ.ศ. 2504 (แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2535) แต่กฎหมายฉบับนี้รวมทั้งระเบียบต่างๆ ที่เกี่ยวข้องยังมีข้อขัดข้องในการที่จะใช้เป็นมาตรการเพื่อป้องกันปราบปรามการลักลอบค้าโบราณวัตถุ ในการศึกษาวิจัย ผู้เขียนมีความเห็นว่าในการที่จะป้องกันมิให้มีการลักลอบค้าโบราณวัตถุให้ได้ผลนั้นต้องอาศัยความร่วมมือจากองค์กรเอกชนและประชาชนในท้องถิ่นเป็นสำคัญ ลำพังหน่วยงานของรัฐคงไม่อาจที่จะรับภาระในด้านนี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โบราณวัตถุที่มีการค้ากันนี้ ส่วนมากมักถูกส่งออกนอกประเทศ ฉะนั้น เพื่อให้การปราบปรามการลักลอบส่งออกซึ่งโบราณวัตถุมีประสิทธิภาพ รัฐบาลไทยจำต้องร่วมมือกับต่างประเทศ เพื่อแก้ปัญหานี้และควรที่จะได้เข้าเป็นภาคี และให้สัตยาบันแก่อนุสัญญาป้องกันการลักลอบซื้อขายสมบัติทางวัฒนธรรมข้ามแดน ค.ศ. 1970