ในห้วงเวลาที่รัฐบาลดำเนินนโยบายสงครามยาเสพติด ประชาชนหวาดกลัวและปฏิเสธการตอบคำถามเกี่ยวกับพฤติกรรมการใช้สารเสพติด ดังนั้นการศึกษาพฤติกรรมการใช้สารเสพติดจึงควรดำเนินการในกลุ่มประชากรที่ได้รับผลจากนโยบายดังกล่าวน้อยที่สุด การศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการใช้สารเสพติดในกลุ่มผู้ต้องขังในเรือนจำและสถานพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกจากกลุ่มตัวอย่าง 438 คน ในช่วงปี 2546 ผลการศึกษาพบว่า ผู้ต้องโทษหญิงมีสัดส่วนของคดียาเสพติดมากกว่าชาย และคิดเป็น 8 เท่าของคดีอื่นๆ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงแนวโน้มของผู้หญิงที่เข้ามาเกี่ยวข้องกับยาเสพติดมากขึ้น ผู้ถูกจับในคดียาเสพติดในระยะหลังมีแนวโน้มของอายุลดลง แต่ส่วนใหญ่ก็ยังคงเป็นกลุ่มที่มีอายุตั้งแต่ 25 ปีขึ้นไป ชี้ให้เห็นว่ากลุ่มผู้ใหญ่ยังคงเป็นกลุ่มหลักที่เกี่ยวข้องกับยาเสพติด เป็นที่น่าสังเกตว่ากลุ่มคนที่สมรสแล้วเกี่ยวข้องกับยาเสพติดมากกว่ากลุ่มคนโสด บุคคลที่ผู้ต้องโทษคดียาเสพติดอาศัยอยู่ด้วยในช่วง 30 วันก่อนถูกจับส่วนมากเป็นคู่สมรสและมากเป็น 4 เท่าของคดีอื่นๆ เมื่อพิจารณาถึงอาชีพ พบว่ากลุ่มผู้โทษคดียาเสพติดมักเป็นกลุ่มที่มีงานทำทั้งงานประจำและงานชั่วคราว ขณะที่กลุ่มผู้ว่างงานและนักเรียนนั้นมักจะเป็นผู้กระทำความผิดในคดีอื่นๆ ยาบ้า กัญชาและสารระเหยเป็นยาเสพติด 3 ตัวหลักที่มีการแพร่ระบาดสูงในภูมิภาคนี้ โดยยาบ้าได้รับความนิยมอย่างมาก พบว่าผู้ต้องโทษคดียาเสพติดร้อยละ 83.3 เคยใช้ยาบ้า เช่นเดียวกับผู้ต้องโทษครึ่งหนึ่งของคดีอื่นๆ นอกจากนี้นักโทษ 1 ใน 3 เคยเสพกัญชา (ใกล้เคียงกันในผู้ต้องโทษคดียาเสพติดและคดีอื่นๆ) ขณะที่ 1 ใน 5 เคยใช้สารระเหย เป็นที่น่าสังเกตว่าผู้ต้องโทษคดีอื่นๆใช้สารระเหยมากกว่าผู้ต้องโทษคดียาเสพติด 2.7 เท่า อายุที่เริ่มใช้ยาเสพติดพบว่าส่วนใหญ่เริ่มใช้เมื่ออายุ 15 ปีในสารทุกตัว และเมื่อเปรียบเทียบกับปีที่ออกจากโรงเรียนพบว่าส่วนใหญ่เริ่มใช้ในปีที่จบชั้นมัธยมปีที่ 3 และต่อเนื่องไปอีก 1- 2 ปี เช่นเดียวกันกับอายุที่เริ่มจำหน่ายยาเสพติดพบว่าส่วนใหญ่อยู่ในช่วงอายุ 16 ปี ข้อค้นพบจากการศึกษานี้ แสดงให้เห็นว่ากลุ่มเยาวชนทั้งในและนอกสถานศึกษาเป็นกลุ่มเสี่ยงที่ต้องเฝ้าระวัง การให้ความรู้ที่ถูกต้องแก่เยาวชนเป็นสิ่งที่ต้องกระทำอย่างเร่งด่วน ขณะเดียวกันกิจกรรมฝึกอาชีพให้กับผู้ต้องขังคดียาเสพติดควรต้องได้รับการทบทวนให้เหมาะสมกับการนำไปใช้ประโยชน์ในอนาคตของกลุ่มเป้าหมายด้วย