วิทยานิพนธ์ (ผ.ม.)--จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2547

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1.) ศึกษาเอกลักษณ์เฉพาะของชุมชนบางปลาม้าหรือตลาดเก้าห้องและปัจจัยที่มีผลต่อการลดบทบาทของชุมชนศูนย์กลางพื้นที่เกษตรกรรม 2.) ศึกษาปัญหาของชุมชนและศักยภาพของชุมชนในการอนุรักษ์พื้นที่ด้านกายภาพ 3.) เสนอแนะแนวทางการอนุรักษ์และพัฒนาชุมชน ทางด้านกายภาพ เศรษฐกิจและสังคม ในทางที่เหมาะสมสอดคล้องกับวิถีวิตของชุมชน จากการศึกษาพบว่า ชุมชนมีเอกลักษณ์ในเรื่องความสัมพันธ์ของสภาพแวดล้อมกับตำแหน่งที่ตั้งของเรือน วิถีชีวิต กิจกรรมและผู้อยู่อาศัย ที่แสดงออกในรูปของสถาปัตยกรรม การตั้งถิ่นฐาน และประเพณี โดยมีตลาดเก้าห้องทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางการค้าริมน้ำ การเปลี่ยนแปลงของตลาดเก้าห้องเกิดจากการพัฒนาเส้นทางการคมนาคมทางบกเข้ามาแทนที่เส้นทางน้ำ ทำให้เกิดผลกระทบต่อตลาดเก้าห้องโดยลดความเป็นศูนย์กลางทางการค้าให้กับพื้นที่เกษตรโดยรอบชุมชน ทำให้การเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจลดลงและวิถีชีวิตดั้งเดิมเริ่มเปลี่ยนแปลงไป ข้อเสนอแนะจากการศึกษาเกี่ยวกับแนวทางการอนุรักษ์และพัฒนาที่เหมาะสมกับชุมชนบางปลาม้าหรือตลาดเก้าห้อง ประกอบด้วย 1.) การอนุรักษ์และปรับปรุงทางด้านกายภาพโดยการ ควบคุมการใช้ประโยชน์ที่ดิน การกำหนดลักษณะรูปแบบสถาปัตยกรรมที่เหมาะสม การพัฒนาพื้นที่โล่งว่างและทางสัญจร การรักษาสภาพแวดล้อมของแม่น้ำท่าจีนและคลองธรรมชาติและ การปรับปรุงสาธารณูปโภค สาธารณูปการ 2.) การส่งเสริมกิจกรรมทางด้านเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม โดยการฟื้นฟูกิจกรรมในตลาดเก้าห้องและ การพัฒนาการท่องเที่ยว และ 3.) การส่งเสริมการอนุรักษ์และการมีส่วนร่วมของประชาชนในการอนุรักษ์เอกลักษณ์ของชุมชนของตน