การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) สร้างบทเรียน สื่อประสมวิชาวิทยาศาสตร์ เรื่อง ทรัพย์ในดิน สำหรับนักเรียน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ให้มีประสิทธิภาพตามเกณฑ์มาตราฐาน 80/80 และ (2) เปรียบเทียบความก้าวหน้าของคะแนน ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนระหว่างก่อนการเรียนและหลังการเรียน กลุ่มตัวอย่างที่ศึกษาคือนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 โรงเรียนบ้านเขาทับควาย จังหวัดลพบุรี จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย บทเรียนสื่อประสม แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ก่อนการเรียนและหลังการเรียนเรื่อง ทรัพย์ในดิน บทเรียนสื่อประสมประกอบด้วย บทเรียนสื่อประสม 5 เรื่อง คือ (1) กำเนิดและสมบัติทั่วไปของดิน (2) การ ชะล้างพังทลายของดินและการอนุรักษ์และพัฒนาที่ดิน (3) หิน อัคนีและหินตะกอน (4) หินแปรและวัฎจักรของหิน และ (5) ชนิดและสมบัติของแร่และแหล่งหินและแร่ที่สำคัญใน ประเทศไทย บทเรียนที่สร้างขึ้นเน้นการใช้สื่อจากท้องถิ่น และสื่อประเภทฉาย การวิจัยครั้งนี้ปรากฎผลว่า บทเรียนสื่อประสม 5 เรื่อง ที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น มีประสิทธิภาพ เรียงตามลำดับ ดังนี้ 82.26/81.33, 82.23/80.66, 80.33/81.33, 82.82/82.00 และ 85.16/82.00 นักเรียนที่เรียนวิชา วิทยาศาสตร์ เรื่อง ทรัพย์ในดิน โดยใช้บทเรียนสื่อประสม มีผลสัมฤทธิ์หลังการเรียนสูงกว่าก่อนการเรียนอย่างมีนัย สำคัญทางสถิติที่ระดับ .01