การวิจัยเรื่องกระบวนการคิดและองค์ความรู้ด้านสิ่งทอพื้นเมืองของครูภูมิปัญญาเพื่อการอนุรักษ์อย่างยั่งยืน มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ถอดรหัสกระบวนการคิดของครูภูมิปัญญาด้านสิ่งทอพื้นเมือง 2) ศึกษาองค์ความรู้ด้านสิ่งทอพื้นเมืองของครูภูมิปัญญาด้านสิ่งทอพื้นเมือง 3) ศึกษาการถ่ายทอดความรู้ของครูภูมิปัญญาด้านสิ่งทอพื้นเมือง และ 4) สังเคราะห์แนวทางการอนุรักษ์ภูมิปัญญาด้านสิ่งทอพื้นเมืองอย่างยั่งยืน กลุ่มตัวอย่าง คือ ครูภูมิปัญญาด้านสิ่งทอพื้นเมืองทั่วประเทศไทย จำนวน 8 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้การวิเคราะห์เชิงพรรณนา ผลการศึกษา พบว่า กระบวนการคิดของครูภูมิปัญญาด้านสิ่งทอพื้นเมืองส่วนใหญ่เป็นกระบวนการคิดแบบมีวิจารณญาณ กระบวนการคิดแบบวิทยาศาสตร์ และกระบวนการคิดแบบสร้างสรรค์ องค์ความรู้ด้านสิ่งทอพื้นเมืองของครูภูมิปัญญาด้านสิ่งทอพื้นเมือง พบว่า มีองค์ความรู้ด้านการออกแบบลวดลายผ้า การพัฒนาอุปกรณ์และเครื่องมือการทอ กระบวนการย้อม การพัฒนาผลิตภัณฑ์และการบริหารจัดการ สำหรับการถ่ายทอดความรู้ของครูภูมิปัญญาด้านสิ่งทอพื้นเมือง พบว่า มีการถ่ายทอดความรู้ให้กับ 1) สมาชิกในครอบครัวหรือสมาชิกภายในกลุ่ม 2) กลุ่มผู้ผลิตรายอื่นหรือชุมชน และ 3) การเป็นวิทยากรให้กับโรงเรียนหรือหน่วยงาน ต่าง ๆ และ กระบวนการถ่ายทอดความรู้ของครูภูมิปัญญา พบว่า มีวิธีการถ่ายทอดโดย 1) การอธิบายและให้ปฏิบัติจริง 2) การให้ความรู้กับครู ผู้นำชุมชน หรือกลุ่มที่สนใจโดยตรง และ 3) การให้ผู้สนใจเข้ามาเรียนรู้ด้วยตนเอง ผลการสังเคราะห์แนวทางการอนุรักษ์ภูมิปัญญาด้านสิ่งทอพื้นเมืองอย่างยั่งยืน พบว่า 1) ควรจัดหางบประมาณสนับสนุน เพื่อการพัฒนาและถ่ายทอดองค์ความรู้อย่างต่อเนื่อง 2) การจัดตั้งกลุ่มเพื่อถ่ายทอดความรู้จากคนรุ่นหนึ่งไปยังอีกรุ่นหนึ่งในลักษณะกลุ่มอาชีพ 3) การจัดตั้งศูนย์อนุรักษ์ ศูนย์วัฒนธรรมผ้าไทยหรือพิพิธภัณฑ์ด้านสิ่งทอพื้นเมือง 4) การจัดทำหนังสือ หรือวิดิทัศน์สำหรับเผยแพร่เพื่อให้คนรุ่นหลังสามารถศึกษาค้นคว้าได้ด้วยตนเอง และ 5) การถ่ายทอดความรู้ให้กับเยาวชนรุ่นใหม่ ผ่านระบบการศึกษาในโรงเรียน